Du frënch, dis pnënn par e’ detàto a scôla
(la mêrca ingléśa, Pèrry la s’ciaméva):
“Sta atënt che ta ‘n i spónta!”; ‘na parôla
stê d’ascultê mi mâma ch’la zighéva!
Chi pnënn, cumpâgn a l’ôr acsè arluśënt,
invézi che infilêri int la canéta
sfarghêri sóra un sass de pavimënt
p’r avdé’r un lamp, ‘na sflézna, ‘na saéta
vulê’r in sò, o córar stra al mi dida;
e ‘n’êtra e ‘n’êtra incóra e ‘n êtar pnën
fintânt che la mi scôrta l’éra fnìda
e al dida négri cmé di carbuņzeņ.
E dóp, dmandê’r incóra, a cà, quêlch frânch
s’a vléva mai sò e’ fój scrìvar e’ téma,
o andê’r iņ prëst da e’mi cumpâgn ad bânch
e in câmbi, da cupiê, déj e’ probléma.
A e’ dè d’inqù i pnënn j’an s’usa piò:
la vuó bén êtar la tecnolugéa;
par quést, da un pëzz, u ‘n s’véd alvêras sò
d’un lâmp o d’una sfléźna, la magéa.
Bruno Zannoni – Ferrara (FE)

Fat mundaz! U n s capes piò
sl’è prilê pr’ insòo pr’ in žò.
U j è stê di cambiament
in tot cvènt i cuntinent,
fred e név, inundazion,
dal tròmb d’aria e di ciclon.
U s sfa a e’ polo tot e’ giaz,
in di post u j’è un spurbiaz
ch’u n s véd l’acva par di miš
e pu e’ pióv a l’impruviš
cun dal frân e alagament
ch’u s’anéga tânta źent.
S’a vien dì la varitê,
tot e’ clima l’è cambiê.
Di studiuš e prufesur
i dìš pröpi ch’i è sicur
che la chêvsa d ste problema,
ch’l’è l’arvena de sistema,
l’è ste grând riscaldament,
ch’l’è duvù a l’incvinament
ch’e’ cruves tota la tëra
còma dentr’int una sera.
Tot e’ fòm che nó a fašen
cun mutur e muturen,
a là in zil e’ va diret;
cun e’ gas dal bumbulet,
cun al fàbrich e i camen,
la diossina e tot i vlen,
l’è carsù la Ci O do
e dl ozono u n gn’ in è piò.
U j’è invézi di scienzié
ch’i n’è pröpi d ste paré.
Ló i susten che së, l’è véra,
l’anidride int l’atmosféra,
che tot cvel che nó a brušen
u s’incvena un bišinen,
mo ch’ la n’è una nuvitê,
parchè sèmpar u n gn’è stê,
u n s pö dé la colpa a cvel,
ch’a puten nench stê trancvel,
parchè tot e’ fòm de mònd
u n’è gnit in fònd in fònd,
basta fê una ciöpa d cont,
s’a s miten’ a fê un confront
sól cun la rispirazion
dal zinzêl e bagaron,
dal parpai e cavalet
e cagli êtri raz d’inset,
che j’è znen, mo in cvantitê
ch’j’ è impusèbil da cuntê.
U j’è pu tot j’animél
cun la pena e cun e’ pél
ins la tëra e in mêr i pes,
ch’i rispira e i digeres.
Una vaca, tânt par dì,
pasculènd avânti e indri,
cvând ch’I’è bona la stašon,
cun i gas dla digestion
e cun l’aria de rispir
l’è incvinânta piò d’un TIR.
Se una vaca l’in fa tânt,
figurens un elefânt!
Cvest e’ vêl pu nench pr’i scên:
nenca nô pu a digeren,
a … scarghen, e a l’ucašion …
a i dašen cun e’ trumbon!
Cunfruntènd pu cvest e cvel,
a puten nench stê trancvel,
chè st”’effetto”, a rësr’unest,
l’è una roba ch’la n’esest!
U n gn’è d cvi parò a e’ cuntrêri
che a sintì tot cvânt st’afêri
i s’è mes int i pinsir.
Anzi u s sent a dir in źir
che nench cvi de Parlament
i s’è dé un apuntament
par discùtar una lež
sóra e’ nòmar dal scurež,
aplichèndi pu una tasa
che la punta i suld in casa
dal pruvenzi e di cumon,
scuragènd agli … emision,
insignènd acsè a la tent
a calé l’incvinament.
E’ probléma l’è la mšura
d tot e’ gas ch’e’ sêlta fura.
U j’avreb un cuntadór
che l’amšura poza e armór,
aplichê int la zona adata
che ogni vôlta ta l’é fata
e’ trašmet pu cun custânza
a e’ compiùter dla finânza.
Mo i partì dl’upusizion
j’è cuntréri a la muzion,
la prupösta l’è bucêda
par la pràivaci viulêda.
E pu, dgen la varitê:
l’è fadiga da aplichê!
Int la fêš aplicativa
una mšura preventiva
l’è senz’êtar e’ sistéma
par risôlvar e’ problema:
ad esempi, cresr’al tas
sóra cvel ch’e’ fa de gas,
zola, fêva, aj, fašul,
articioch e cuciarul.
E instalê dal zentralen
ch’agli aziona dal siren
cvând ch’u i srà e’ superament
d’un zért grêd d’incvinament.
A ste pont, a m’aracmènd,
pr’una stmâna o piò, e’ dipend,
stasì atent, no fê bujêdi,
parchè al mult agli è salêdi!
U n s putrà magné fašul,
`pier’ e’ fugh par do brašul,
andê in màchina, in mutór,
sturnadì se t’é e’ fardór,
fê de fòm, e cvel ch’l’è e’ peź,
u n s putrà piò fê scurež!
Franco Ponseggi – Bagnacavallo (RA)